Smokkeldrama door Berry van Oers
Boek over Smokkeldrama tussen Chaam en Baarle
“Smokkelaar Louis Koyen uit Chaam noodlottig getroffen!”
Door: Berry van Oers
CHAAM - “Het doel van mijn boekje is het in stand houden van de familieverhalen”, zegt Johan (Joep) Koyen. Bij hem thuis en in de familie werd er vaak verteld over zijn opa Louis Koyen die op 9 maart 1933 het leven verloor tijdens het smokkelen ter hoogte van de Gaars-hof, het voormalige Hooghuis tussen Chaam en Baarle. Johan schreef er een boeiend boek over met als titel ‘Het Smokkeldrama nabij ’t Hooghuis’.
JONGE GEZIN
De grootste impact had het drama uiteraard op het jonge gezin van Louis. Hij was slechts 34 jaar oud toen hij overleed. Ook bij ons thuis werd er over gesproken. Mijn opa Frans was namelijk een broer van Louis. “Toen òme Louis wier dòòdgeschòten blèèf taante Han allèèn aach-ter mee zes klein mannen”, vertelde ma. Louis en Frans trokken nogal eens met elkaar op als de twee jongsten uit het gezin van d’n ‘ouwe Peer’. “Oòze Louis stopte nie mar ging er vandeur en darrom wier ie dòòdgeschòten”, legde opa dan uit met tranen in zijn ogen.
REÜNIE
Johan beschrijft in zijn boek, naast het droevige smokkeldrama, ook hoe de levens van moeder Johanna en de zes kinderen verder verliepen. Daardoor geeft het boek nog meer stof om over na te praten, met name ook voor de kleinkinderen en achterkleinkinderen van opa Louis en oma Johanna (Moene). Zaterdagmiddag 24 februari komen ze allemaal samen voor een reünie in Het Chaamsche Wapen. “Dan maken we (her)kennis met elkaar en halen we oude familie-verhalen op met het boek als middel”, zegt Johan. Trouwens, het boek van Johan is ook boeiend voor iedereen die geïnteresseerd is in de geschiedenis van de Brabantse grensstreek en het smokkelen daar vroeger.
BIJVERDIENEN
Het boek van Johan verhaalt het huwelijk van zijn opa Louis en oma Johanna op 26 augustus 1920 in Chaam. Johan beschrijft de moeilijke jaren twintig en dertig. “In de grensstreek was smokkelen een veel voorkomende manier om extra geld te verdienen”, schrijft hij. Populaire smokkelartikelen waren boter, suiker en tabak. Johan legt uit dat smokkelen in die tijd niet gezien werd als iets heel verkeerds omdat de mensen zich in de steek gelaten voelden door de overheid en wat wilden bijverdienen.
VRACHTAUTO
Ook Louis Koyen smokkelde om wat bij te verdienen en daarmee zijn gezin te kunnen onder-houden. Op de vroege ochtend van 9 maart 1933 rond half vijf zagen de commiezen (douane) Donderwinkel en Nieuwkamer, die bij het Hooghuis aan de Baarleseweg stonden, een vrachtauto vanuit Chaam naar Baarle rijden. Ze herkenden de vrachtauto en vermoedden dat de auto een vracht suiker in België ging ophalen. De commiezen hoefden alleen maar te wachten tot de volle wagen terugkwam om de bestuurder in te rekenen en de auto met de vracht in beslag te nemen.
VOORRIJDER
De Nieuwe Tilburgsche Courant deed uitgebreid verslag van de gebeurtenissen. Na een half uurtje kwam er een personenauto met Marte Koyen, de broer van Louis, achter het stuur van-uit Baarle aan rijden. De auto was een ‘voorrijder’ die de weg kwam verkennen. Marte reed de verdekt opgestelde commiezen voorbij en zag ze niet. Daarna draaide hij om en reed terug richting Baarle met de mededeling dat de weg ‘vrij’ was. Rond zes uur hoorden de commiezen de vrachtauto naderen met Louis achter het stuur en tweeduizend kilo suiker in de laadbak.
WAARSCHUWINGSSCHOTEN
De eerste commies sprong op de weg en maande de vrachtauto tot stoppen. Maar Louis reed door en de commies moest opzij springen. Hij vuurde twee waarschuwingsschoten af. De tweede commies stond inmiddels op de weg met een karabijn in de aanslag en gaf een stop-teken, maar Louis minderde geen vaart. De commies vuurde daarop een waarschuwingsschot af vlak over de cabine. Nog steeds reed Louis door, waarna nog twee schoten volgden, gericht op de radiateur. Daardoor vatte de motor vlam en stond spoedig de hele vrachtauto in lichterlaaie.
Louis sprong uit de rijdende brandende auto. Hij vluchtte naar het Hooghuis, achtervolgd door de commies die riep naar Louis dat hij moest blijven staan. Louis sprong achter een heg en zakte daar in elkaar. Hij bleek zwaar gewond te zijn door een kogel in zijn buik. “Ik ga dood”, zei Louis. De ene commies waarschuwde de broeders. Die droegen Louis het klooster van het Hooghuis in waar hij werd voorzien van de laatste sacramenten. De andere commies reed naar Baarle om dokter Govaerts te halen, maar toen die ter plekke was bleek Louis al te zijn overleden.
OPSCHUDDING
Onderzoek wees uit, zo schrijft de Nieuwe Tilburgsche Courant, dat de tweede kogel die de commies op de radiateur afvuurde Louis had geraakt toen hij zich voorover bukte en zich naar beneden liet zakken om zich in te dekken. Was hij blijven zitten dan was de kogel wellicht tussen zijn benen door gegaan. Het smokkeldrama veroorzaakte grote opschudding in Chaam en ver daarbuiten. De kranten stonden er vol van en er was veel belangstelling bij de begrafenis. “Oòze Louis was ommes ginne verkeerde en ze hajen ammaol veul compassie mee Hanne”, vertelde opa Frans.
Het boek ‘Het Smokkeldrama nabij ’t Hooghuis’ is verkrijgbaar via de website www.koyen.com